امروزه بسیاری از کسانی که در زمینهی ساخت و ساز و بازسازی سازههای گوناگون فعالیت میکنند ترجیح میدهند تا برای کار خود استفاده از مصالحی را در اولویت قراردهند که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد سازد، مصالحی که اصطلاحاً “سازگار با محیط زیست” نامیده میشوند. در صنعت ساختمان سازی، سازگاری با محیط زیست را به مصالحی نسبت میدهند که بیشترین بازده انرژی مصرفی را دارند و در عین حال کمترین آسیب را به کره زمین وارد میسازند.
مصالح زیادی وجود دارند که سازگار با محیط زیست شناخته میشوند و در بازار به راحتی یافت میشوند. از پی ساختمان گرفته تا عایق بندی، دیوارکشی، کفسازی، کابینت و… .
چرا مصالح سازگار با محیط زیست؟
- صنعت ساختمانسازی و مصالح مورد نیاز آن در مسیری قرارگرفتهاند که به شدت وابسته به معادن و منابع تجدیدناپذیر هستند.
- تهیهی مصالح ساختمانی شامل فرآیندهایی میشود که آسیب زیادی به طبیعت وارد میسازند.
- استفاده از مصالحی که به طبیعت آسیبی وارد نمیسازند، سبب میشود تا سازهای سازگار با محیط زیست داشته باشیم.
مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست کداماند؟
به طور کلی در دانشنامهها محصولات سازگار با محیط زیست اینگونه تعریف میشوند: محصولاتی که که به نحوی طراحی شدهاند تا کمترین آسیب ممکن را به محیط زیست وارد سازند. اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت تعریف دیگری از این محصولات ارائه میدهد: ” محصولات و یا خدماتی که در مقابل محصولات مشابه خود تأثیرات منفی کمتری بر روی زندگی انسان و محیط زیست اطراف آنها دارند.”
نکتهای که در بحث سازههای سازگار با محیط زیست باید مورد توجه قرارگیرد این است که این سازگار بودن با محیط زیست دو بخش را در بر میگیرند. بخش اول مصالح مورد استفاده در ساختار سازه است و بخش دوم تکنیکهایی است که در ساخت و ساز مورد استفاده قرارگرفته است.
ویژگیهای مصالح سازگار با محیط زیست
منبع مناسب
این مصالح از منابعی استخراج میشوند که بهرهبرداری از آنها کمترین آسیب ممکن را به محیط زیست وارد میسازد.
الف) منابع تجدیدپذیر:
منابعی که به سرعت قابلیت جایگزین شدن بعد از بهرهبرداری را دارند. به عنوان مثال چوبی که از برخی از جنگلهای دارای مجوز بهرهبرداری تهیه میشوند.
ب) ضایعات بازیافت شده:
که شامل ضایعات ساختمانی بازیافت شده – مانند لولهکشیهای ساختمانهای تخریب شده که از نو بازیافت شده و مورد استعمال قرار میگیرند_ و مصالحی که از بازیافت پسماندهای جامد بهوجود آمدهاند_ مانند بقایای حاصل از فرآیندهای کشاورزی و صنعتی، به عنوان مثال تخته باگاس که از حاصل از بازیافت بازماندههای نیشکر است_ میباشند.
انرژی نهفته کمتر
منظور از انرژی نهفته مجموع تمام انرژیای است که در فرآیند تولید و بهکار گیری یک محصول مورد استفاده قرار میگیرد. به عنوان مثال آلومینیوم و استیل از جمله موادی هستند که دارای انرژی نهان زیادی هستند چرا که در فرآیند تهیه و بهکار گیری آنها انرژی زیادی مصرف میشود. برخلاف این دو فلز، الوار محصولی است که انرژی نهان بسیار اندکی دارد.
کاهش آلودگی
دارا بودن میزان کمتری از مواد آلی فرار در مصالح سازگار با محیط زیست، به عنوان مثال رنگهای سیمانی، به میزان زیادی از آلودگی هوا جلوگیری میکند. همچنین غیرقابل شست و شو بودن دستهای از این مصالح مانع از ورود آلایندهها به آبها میشود. از سوی دیگر قابلیت بازیافت و استفادی مجدد این مصالح – برای نمونه آجرهای خاکستر بادی- به خودی خود تأثیر بهسزایی در کاهش آلودگیهای محیطی دارد.
کاهش حجم مصالح مورد نیاز
این مقوله تأثیر بهسزایی در صرفهجویی در انرژی و البته کاهش بار سازه دارد. به عنوان مثال استفاده از سیم سیمانی نیاز سازنده به تأمین حجم بالایی از مصالح را کاهش میدهد که این به نوعی صرفهی اقتصادی را نیز به همراه دارد.
دوام و طول عمر بالا
دوام و طول عمر بالا و البته مقاومت زیاد این مصالح- برای مثال لولههای پیویسی- نیاز آنها را به تعمیر و مراقبت کمتر میکند که این یکی از نقاط مثبت این محصولات محسوب میشود. از طرفی این طول عمر بالا کاهش تعمیر و تعویض مصالح را در پی خواهد داشت و این خود گامی بزرگ در جهت صرفهجویی در انرژی است.
امروزه تعدد و تنوع مصالح سازگار با محیط زیست در بازار بسیار بالاست. شما میتوانید به آسانی سازهای تماماً تهیهشده از این نوع مصالح را بسازید. مزیت آنها نه تنها سازگاری با محیط زیست، بلکه صرفه اقتصادی نیز میباشد. جدا از قیمت کمتر نسبت به مصالح سنتی، قابلیت آنها در کاهش انرژی هدررفتهی ساختمان، این مصالح را اقتصادیتر و بهصرفهتر میکنند.